ගිමන් හරින්නා හැමදාම සිටියේත් සිටින්නේත් එතැනම ය. බුදු කුටියට පිවිසෙන ද්වාරයට දකුණු පස ගල් කුල මත ය. වැසි දිය ඔහු මත පතිත නොවනු පිණිස කටාරම් කොටා තිබිණ.
බුදු කුටියේ පිවිසුම් ද්වාරයට යා වු කළු ගල් බැම්මෙහි ජනෙල් විවරයකි. එහි සිහින් කෙටි ගල් බැමි දෙකක් අතරින් මතු වූ මල හැලෙන කටු කම්බි රෝල අපිළිවෙල කෙහෙ වල්ලක් සේ එළියට ඇද හැලෙමින් ගිමන් හරින්නාගේ මුනිවර මුහුණුවර වසාගෙන තිබිණ. කම්බි දෙපොටක් අතරේ වියා තිබූ මකුළු දැල අස්සෙන් අශ්වයාගේ තීක්ෂණ දෑස වෙනදා සේ ම දැල්වෙමින් තිබිණ. ගිමන් හරින්නාගේත් අශ්වයාගේත් සදාතනික ලෙංගතුකම අබියස උකටලීව සිටි ඔහු උක්කුටිකව වාඩි විය.
ඈත මඟුල් පොකුණ දෙස උපේක්ෂාවෙන් බලා සිටි ගිමන් හරින්නා මදක් හිස පහත්කොට ඔහුගේ නුපුරුදු සෙයියාව දෙස බලා මඳහසක් නැඟීය. වෙනදාට තමන් සේ ම සැහැල්ලුව ගල්තලාව මත ඉඳගන්නා ඔහු නැමුණු දණහිස මත සැහැල්ලුව අත තබා සිටිනා නමුත් අද උක්කුටික වූයේ ඇයිදැයි සිතන්නට විය. ඔහුගේ සිත ලජ්ජාවෙන් ඇලලුණි. පිළිවදන් මඳහස පෑ ඔහු ගිමන් හරින්නාගේ දෑසින් මිදී ගල්පඩි ගනිමින් ඉසුරුමුණි සෑය අසබඩ ගල්තලාවේ මුණින්තලා විය.
තිසා වැව් දිය සිප හමන්නේ සීතල පවනැල්ල නොව අතීත සිතිවිලි බව සක්සුදක් සේ පැහැදිලි විය. කල්ප කාලයක් ඉපැරණි සිතිවිලි වලින් ඔහුගේ සිත ව්‍යාකූල වී ගියේ ය.
ගිමන් හරින්නා වෙනෙකෙකු නොව තමා ම බව ඔහුට පසක් වෙමින් තිබිණ.
2
සෙල්ලම ඇරඹුණේ රා මතත් සමඟිනි. හැමදාම සේ ම එදත් නිවත්ථ චේතිය විදුහලේ කන්සිනාව අතරින් රිංගාගත් මිතුරෝ ඉසුරුමුණිය දෙසට පිය නැගූහ. විහාර භූමියක් වුව ඉසුරුමුණිය යන්න ඔහුගේ සිතේ සංඛේත ගත වී තිබුණේ “ප්‍රේමයේ නිදහස් පාරාදීසයක්” ලෙසිනි. ප්‍රේමය පිළිබඳ බරපතල ආකල්ප හෝ හැඟීම් නොතිබූ බැවින් මිත්‍ර සන්ධානය තුළ සංතර්පණය විම ම ජීවිතය කර ගත් ඔහු “ප්‍රේමයේ නිදහස් පාරාදීසය” යන සංඛේතයේ වූ ‘ප්‍රේමය’ ලොප් කොට නිදහස් පාරාදීසයක් ය යන්න තුළ ඉසුරුමුණිය සංඛේත ගත කළේය.
එවක ඉසුරුමුණියේ පෙරවරු සමයේ සිටියේ ප්‍රවේශපත්‍රකරුවාත්, කෞතුකාගාර භාරකරුත්, ඉසුරුමුණියේ අයිතිකාරයා ලෙස සිතා සිටි එහි මුරකරු තේගිසුත් පමණි. තිසා වෑ කණ්ඩිය දිගේ ගොස් කැලෑ පාරෙන් වෙහෙර මළුවට ප්‍රවේශ වන බැවින් ඔහු ඇතුළු මිතුරන්ට කිසිදාක ප්‍රවේශපත්‍ර ඇවැසි නො වුණි. සරම ඇඳ රෙදි බැනියම ඊට යටකොට පළල් ඉඟ පටියක් බැඳ සිටින තේගිස් බැනියමට උඩින් බොත්තම් නොලෑ කාකි කමිසය එල්ලාගෙන සිටියේය. සුදු ඝන උඩු රැවුල මඳක් උඩට කැරකී තිබුණ අතර කම්මුල් දිළිසෙන තරමට ම යටි රැවුල මත දැලිපිහිය තබා තිබුණි. තේගිස්ට තිබුණේ වසවර්ති දෑසකි. එත් එ දෑසට යටින් සිටියේ අහිංසකයෙකු බව තේරුම් ගැනීමට ඔහුට වැඩි කලක් ගතවූයේ නැත .
පාසලෙන් කට්ටි පනින මිතුරන් සියල්ලන් ම හැමදාම ඉසුරුමුණියට පිවිසෙන්නේ චුවින්ගම් හපමිනි. ගල් කුළු බඳට ගොඩවන මිතුරෝ දිගු ලී කෝටු ගෙන එහි අග්ගිසි මත චුවින්ගම් අලවති. අනතුරුව පිවිසෙන්නේ ගිමන් හරින්නා සිටින ඉසව්වටයි. එතැන ඉදිකර ඇති යකඩ වැටට බර විල ඇත් පෙළ පාමුල විසිරී තිබෙන පඬුරු වෙතට ලී කෝටු යැවෙයි. ලී කෝටු අග්ගිසි වල පැටලී ඒවා එකින් එක උඩට මතු වේ. ලුණු මිරිස් හා මයියොක්කා කටගැස්ම සමඟින් රා මුට්ටියක් බිමට තරම් වන පඬුරු පමණි එක් දවසකට එකතු කර ගැනුණේ.
මේ නොහොබිනා සුන්දර මංකොල්ලය දෙස බලා සිටියේ ගිමන් හරින්නා පමණි. මිතුරන් කිසිවෙකුත් ගිමන් හරින්නාව මායිම් නොකළ මුත් ඒ දෑසේ වූ උපේක්ෂාස සහගත උත්ප්‍රාසය ඔහුට මහත් හිසරදයක් විය. ඔහු හැම විටම පඬුරු මංකොල්ලයේ දී ගිමන් හරින්නා ගේ දෑස මග හැරීමට වග බලා ගත්තේය. එහෙත් ඇතැම් විටෙක ඔහු හොරෙන් ගිමන් හරින්නා දෙස බැලූ කල්හී නො වැලැක්විය හැකි ලෙස ඒ මඳහසින් පහර කෑමට ඔහුට සිදුවිය. රා මතින් මත් වූ ඇතැම් විටෙක ගිමන් හරින්නා මලම ඇණයක් වී ගෙන යන බව ඔහුට සිතිණි. ගිමන් හරින්නාගේ දෑස කෙතරම් දොඩමළු වුව ද විඳිය නොහැකි මුනිවත හේතුවෙන් එ දෑසින් ගැලවිමට නො හැකි වූ නමුත් ඉසුරුමුණි වන්දනාවේ පළමු සතිය තුළ ම තේගිස් ගේ දෑස මට්ටු කර ගැනීමට ඔහුට හැකි වූයේ තේගිස් හා පෑහීමට තරම් වූ ඔහුගේ කවීත්වය හේතුවෙනි. තේගිස් ද කවියේ සමතෙකි. ඔහු ද කවියේ බුහුටිකම් පෑ ය.
ඉන් අනතුරුව වන්දනා කොලු නඩය රා සප්පායම් වූ යේ ඉසුරුමුණියට අතේ දුරින් තිසා වැව් රක්ෂිතය තුළ ම වූ තේගිස්ගේ ආරක්ෂක නිල නිවසෙහි ය.
කෙසේ හෝ ඔහුගේ මේ සෙල්ලම ඇරඹුණේ රා මතත් සමඟිනි.
පඬුරු එක්කාසු කර ගැනීමෙන් අනතුරුව ඉසුරුමුණියෙන් අතුරුදහන් වන මිත්‍රයන් යළි එදින කිසිවිටෙකත් වෙහෙර භූමියට නො එන මුත් එදා රා මතින් ඔහුගේ කවි සිත හොඳටෝම අවදිවි තිබිණි. තේගිස්ගේ නිවසින් එළියට බට ඔහු වෑ කණ්ඩියට නැග මොහොතක් සරැලි නගින දිය කඳ දෙස බලා සිටියේ ය. සුපුරුදු හොර පාරෙන් ඉසුරුමුණියට වැදුණු ඔහු ගිමන් හරින්නා අබියස ගල් තලාව මත ගිමන් හරින්නාගේ නිදහස් සෙයියාවෙන් ඉඳ ගත්තේය. ගිමන් හරින්නා දෙසත් අශ්වයාගේ දෑස දෙසත් ඔහේ බලා ගෙන උන්නේය. එය සෙල්ලමක් බවට පත් වූයේ එවිට ය.
ඉසුරුමුණිය වන්දනාවේ ආ සැබෑ වන්දනාකරුවෝ බුදු කුටියට පිවිසෙන විට අමුතු සෙයියාවෙන් වාඩි වි කල්පනාවේ නිමග්නව සිටින මේ අමුතු පාසල් සිසුවා දුටහ. ඔහු අසලට පිවිසි කල ඔවුනට දක්නට ලැබුණේ ඔහු ඉදිරියේ මෙම අපූර්ව සෙයියාවෙන් ම සිටිනා ගිමන් හරින්නා ය. මෙය වන්දනාකරුවන්ට මහත් ආශ්වාදයක් වූ බව ඔහුට හැඟී ගියෙන් ඔහු එය ආශ්වාදයක් කොට ගත්තේය. වරුවක් පමණ එකම ඉරියව්වෙන් සිටිමට තරම් වන සංයමයක් සහ උත්තේජනයක් රා පානය විසින් සපයන ලැබ තිබිණ. ඒ වරුව ඇතුළත බොහෝ පිරිස් මෙම අද්භූත සත්වයාගේ ගැඹුරු සමාධිය ඉසුරුමුණියේ අන් සියලු දෑ දැක බලා ගන්නා විශ්මයෙන් ම දැක බලා ගත් අතර කිසිවෙකුත් ඔහුගේ ධ්‍යානයට ගල් පෙරලූයේ නැත.
3
නීලාට තිබුණේ මලානික දෑසකි. ඈ සුදු වුවත් මුහුණේ ලේ කළඳක්වත් පෙනෙන්නට නැතැයි ඔහුට සිතුණු වාර අනන්තය. අගිස්සෙන් පහතට නැමි ඇති ඇගේ දිගු නාසය තුළින් යම් පෞඪ පෙනුමක් ඈට ආරෝපණය කරලීමට ඔහු යත්න දැරීය. විටෙක ඔහු කිසිදාක තෝඩු නොලෑ ඇගේ දිගු දෙසවනට තාරකා දෙකක් පළන්දා සිතින් හැඩ බැලීය. විටෙක ඔහු කන් පෙති අතගා බැලී ය. හදවතේ හුරතලේ තුළ ඔහු ඇතැම්විට කන් මිරිකීය. එවිට මුහුණ රතු වී තාරකාලෝකය එ මත පතිත විය. ඕනෑවට එපාවට මෙන් කරලකට ගොතා තිබූ ඇගේ දිගු කෙහෙරැල්ලෙන් හමන මුඩු පොල්තෙල් ගඳ පහව යන්නට තිසා වැවෙන් ඇය නහවා සුවඳ කැවූ තැඹිලි තෙලින් කෙස්ස තවරා, එය පීරා කරල් දෙකකට ගෙතී නම් ඇගේ පෙනුම කෙතරම් දඟකාර දැයි ඔහු සිතීය.
ඔහුගේ ප්‍රේමයේ පහස දැනී නීලාගේ මලානික දෑස මහනෙල් පෙති දෙකක් සේ විකසිත වූ දිනයේ ඔහු සිටියේ රා වඩිය වැඩි විම කරණ කොට ගෙන තේගිස්ගේ ලණු ඇඳේ පතබෑ වි ගෙන ය. මිතුරෝ ද තේගිස් ද එවෙලේ තිසා වැවේ දියබුං ගසමින් කෙළිදෙලෙන් පසු වූහ. ඇය ඉස්කෝල ඇරී ගෙදර එන විට ගෙයි සිටියේ ඔහු පමණි.
ඇය සපත්තු මේස් ගලවා ගවුමෙන් දිය රෙද්දට මාරු වී තුවාය ද ගෙලේ එල්ලාගෙන සබන් පෙට්ටිය සෙවූ නමුත් එය කොහේවත් නොවුණි. තාත්තාගේ කුටියට ඈ එබුණේ සබන් පෙට්ටිය සොයනු පිණිස ය.
මළකඳක් සේ ලණු ඇඳ මත පත බෑ වි සිටින කඩවසම් කොල්ලා දැක ඈ මවිත වූ වා ය.
එවිට ම කල්ප කාලයක් ඉපැරණි සිතිවිලි සිතෙහි කැලැත්තී ඔහුගේ ඇස ඇරුණි. ඈ දැකීමෙන් ලජ්ජාවට පත් වූ ඔහුට සැනින් ලණු ඇඳේ ඉඳ ගැනුණි.
“කෝ තාත්තා” ඔහු හිස නොඔසවා ම ඇසී ය.
“මං අහන්න ඕන ප්‍රශ්නේ ඔයා ඇහුවේ” ඇගේ කටකාර කටහඬ ඔහුගේ සිතට ප්‍රාණය පුරවමින් තිබුණි. “තාත්තා හිටියෙ ඔයාලත් එක්ක “..
“මට නින්ද ගියා ” ඔහු අසරණව පැවසී ය.
“මං දැක්කා නිදාගෙන හිටපු උජාරුව ” ඇය ගණනකට නොගෙන ම පැවසුවා ය. “හරිනම් කියන්න ඕන නින්ද ගියා කියලා නෙමේ. මට ටිකක් වැඩි වුනා කියලා” ඇය නොහෙබිනා සිරික්කියකින් පැවසුවා ය.
“තව ටිකක් නිදා ගන්න” මං නාගෙන ඇවිත් බත් බෙදලා දෙන්නම්.
බොහෝ විට තමා හොරෙන් ඈ දෙස බලා සිටිය ද කිසිදාක ඇය මෙතරම් ලෙංගතුකමින් තමා හඳුනතියි සිතා නොසිටි ඔහු ගේ හිත නොසෑහෙන්න කැළඹුණි. ඔහු ඇතුළු මිතුරන්ට රා බීමේ අවසරය ලබා දුන් තේගිස් ඔවුන්ට පැන වූ එක ම කොන්දේසිය වූ යේ දියණිය ඉස්කෝලේ ඇරී පැමිණීමට පෙර පිටව යා යුතු බව යි. ඒ සාධාරණ කොන්දේසියට ගරු කළෙන් කිසිවිටෙකත් ඔවුහු පාසල් ඇරෙන වෙලාව තෙක් තේගිස් නිවසේ ගත නොකළහ. එබැවින් ඈ හා මුහුණට මුහුණ හමුවිමට ඔහුට කිසිවිටෙකත් අවස්ථාවක් උදා නොවුණි. ඇගේ මේ ලෙංගතුකම කිසිවිටෙකත් මෙතරම් සමිප වෙතැයි හිතීමට කිසිදා සාක්ෂියක් නැති.
“ඔයා මාව දන්නවද” ඔහු එම ප්‍රශ්නය ඇසූයේ එබැවිනි.
“කවුද ඔයාව නොදන්නෙ. අපේ ඉස්කෝලේ කෙල්ලො ඔක්කොම දන්නවා. ඔයා හරි ප්‍රසිද්ධයි”
ඇගේ දෑස නිල් පෑ වෙමින් ද දෙකොපුල් රත් පෑ වෙමින් ද තිබෙන බව ඔහු දුටු යේ හිස ඔසවා ඈ දෙස ඍජුව බැලීම නිසා ය. ඒ ඔහු ඈ දෙස බැලූ ප්රථම ඍජු බැල්ම විය.
“මම කවුද ”ඔහු තීරණාත්මකව ඇසීය.
“ගිමන් හරින්නා” සිනා නගා ගත් වන ම මිදුලට පැන ගත් ඈ වෑ කණ්ඩිය මතින් දිව යනු ඔහු නිසොල්මන්ව බලා සිටියේ ය.
4
රා නොබි දිනවල ද ඔහුට ඉසුරුමුණියට යාමට හේතුවක් නිර්මාණය වි තිබුණි. නීලා ය.
ඒ වන විට කැලෑ පාර කම්බි වැටකින් අවුරා තිබුණෙන් ඉසුරුමුණියට පරවන වේශ විය යුතුව තිබුණේ පරබුණවේශ ගේට්ටුව හරහා ය.
හැමදාම පරකැලවේශ පතරිබු මිලදී ගැනීම පාසල් සිසුවකු වූ ඔහුට බර වැඩි විය. එහෙයින් ම සමාධි සෙල්ලම තවත් පියවරකින් ඉදිරියට ගැනීමට ඔහුට සිදු විය. ඔහුට ඊට අවස්ථාව උදා කළේ ද පරට සවේශපතර වූ විකුණන්නා ම ය.
” මොකක්ද ඔයාට ඔය තරමට ගිමන් හරින්නා එක්ක තියෙන සම්බන්ධය” දිනක් පරගිමවේශපතරන ස විකුණන්නා ඔහුගෙන් ඇසීය.
ඔහු හැඟුමින් ආඪ්යාව මොහොතක් ගත කළේය. “එක දිග කතාවක්. ” ඔහු වචන තුළ ද හැඟුම් තවරා ගැනීමට වෙර වැඞීය. “මට හිතෙන්නේ ඒ මං කියලා. සංසාරගත බැඳීමක්. ඒ මගේ අස්සයා. මාත් එක්ක හැම තැනම ගියේ ඌ. මං තනිවුනා අස්සයත් එක්ක. හැමදේම නැතිවුනා” ඔහු හිතාමතා ම දීර්ඝ සුසුමක් පිට කර හැරියේ ය.
පරු වේශපත් විකුණන්නා හිස ගසා මවිතය පළ කරමින් සුරතේ ඇඟිලි තුඩු වලින් නළල කිතිකවා ගත්තේ ය.
“පුනරුත්පත්තියක් ද ? ” යි අසන විට පරළ කවේශපත් විකුණන්නාගේ තොල කට වියලී තිබුණි.
“දන්නෑ.. වෙන්න ඇති ” ඔහුගේ වචන ඇසෙන නෑසෙන තරම් සංවේගජනක විය.
“කොහොමත් මට දැනෙනවා මෙතන මගේ ම විත්තිය. මේ හැම දෙයක් මල හැම ගල් පොත්තක් ම මං අඳුනනවා. මේ හැම නෙළුමක් ම. මානෙල් මලක් ම ”
පරයක වේශපත් විකුණන්නාගේ සුරත ඔහුගේ සුදු කමිසයේ උරහිස මත රැඳී තිබුණි. උරහිස තදින් මිරිකනවා ඔහුට දැනුණි.
පසුම්බිය වෙත ඇදී යන අත නතර කළ පරමිරවේශපත් විකුණන්නා මෙසේ පැවසී ය.
“ටිකට් ඕන්නෑ.. මල්ලි යන්න. ඕන දවසක. ඕන වෙලාවක”
5
“නිදහස් පේරදී ම පාරාදීසය” ලෙස ඔහු යළිවරක් ඉසුරුමුණිය පිළිබඳ පළල් සංඛේතකරණයට පිවිසුණි. ඉසුරුමුණි පේරහු ම කාව්යිය අනුරාධපුරයේ පාසල් අතර පරිප කට රහසිගත පේරු ම වෘත්තාන්තයක් ව පැවතුණි.
ගිමන් හරින්නාගේ දෑසත් මිතරිස අශ්වයාගේ දෑසත් සංකීර්ණ ස්වරූපයක් ඉසිලූයේ ඔහු සමාධි සෙල්ලමේ නිරත වන විට පමණක් බව මේ වන විට ඔහුට තේරුම් යමින් තිබුණි. නීලා සමඟ පේරීර්මයේ ගැලූණු ඕනෑම නිමේෂයක ගිමන් හරින්නා දෙස බැලීමට ඔහු බිය විය. ගිමන් හරින්නා දෙස බැලූ හැමවිට ම ඒ දෑසේ වූයේ උපේක්ෂාා සහගත සෝපහාසයක් බව ඉඳුරා ම පරිට ත්යූක්ෂඋ විය. ඔහු වඩාත් ම හැකිලූණේ දෙතොලතරෙහි වූ මන්දස්මිතය නිසාවෙනි.
ඒත් ඔහුට නීලාගේ පේරන් මය අත් හැරීමට නොහැකි ව තිබුණි. ඔහුගේ ස්නේහය කිසිදාක නොසිඳෙන තිසා වැව සේ ම විය. එහෙත් පේරහු මය පිණිස ඉසුරුමුණි යෑම ඔහු අත්හළේ ය. එතැන් සිට නීලා හමු විමට තේගිස්ගේ නිල පැල කොටයට යාමට ඔහු හුරු විය.
නීලා සමඟ කලා වෑ කණ්ඩියේ හුදෙකලා වූ ඇතැම් මොහොතක ගිමන් හරින්නාගේ සෝපහාසාත්මක දෑස තමා වෙත එල්ල වි ඇති අයුරු දැක ඔහු නන්නාඳුනන භීතියකට පත් විය. හිතේ චකිතය දුරු කර ගනු වස් ඔහු සමාධි සෙල්ලමේ ගිය කිසිවිටෙකත් ගිමන් හරින්නාගේ දෑස තමාට හිනාවෙන බව ඔහුට පෙනුණේවත් හැඟුනේවත් නැත.
6
ඔහුගේ විවාහය වහකදුරු මෙන් විය.
ඔහු කොළඹට සේන්දු වූයේ රූපවාහිනි නාලිකාවක නිවේදන වෘත්තිය පිණිස තෝරා ගැනුණු බැවිනි. ගිමන් හරින්නා හේතුවෙන් සමකාලීන ශිෂ්ය පර වූජාව අතර ජනපරි හේයව සිටි ඔහු චතුර කතිකත්වය හේතුවෙන් සමස්ත ප්රෙසක්ෂක පරු බජාව අතර ම ජනපරිෙ ය චරිතයක් බවට පත් ව සිටියේ ය. ඔහුගේ කවිත්වය හේතුවෙන් ගිරා පෝතකයෙකු නොව බරසාර වෘත්තිකයෙකු බව ඔහු පෙන්වාලූයෙන් සහෝදර වෘත්තිකයන් අතර ගෞරවපූර්වකභාවයක් ඔහු කෙරෙහි පැවතුණි.
ඔහු කොළඹට ඇබ්බැහි විය. පරවෘ වෘත්ති හා සමාජ සංසිද්ධි ගවේෂණයෙහි පෙළහර පෑ නිවේදිකාවක විසින් ඔහුගේ පේරති මය ගවේෂණය කිරීමට පෙළඹීම කෙළවර වූයේ ඔහුට වහකදුරු වූ විවාහය සමඟිනි.
ඔහු විසින් විරචිත ගේය පද ගුවනට මුසුවිම පවා ඈ පිළිකුල් කළේය. ඇගේ ඊර්ෂ්යාේ සහගත පේරවිමමයේ කූඪපරාිරීප්තිය තුළ ඔහුට ගී ලිවීම තහනම් කෙරුණි. අනුරාධපුරය ඔහුට තහනම් කලාපයක් විය.
තිසාවැව තරම් වන සේ නීලාට තිබූ පේරුට මය සිහි වී ඔහුගේ හදවත හඬා වැටුණි. එතැන් සිට තිසාවැව සේ නොසිඳී පැවතුණේ ඔහුගේ හදවතේ තෙරපෙනා කම්පාවයි. එය නිතරම හදවතේ සරැලි නැගී ය.
නිවේදන පේරම් මය තුළ ඔහු නිවේදිකාව අබියස දිගහැරි පේරදවතමයේ අතීත සෞන්දර්යය පාරාවළල්ලක් සේ ම විටින් විට ඔහු වෙත ඇදී එමින් තිබුණි.
“කොහෙද තමුසෙ යන්නේ ? ඉසුරුමුණියෙ නැට්ටිච්චි බලන්නද? මං හොයා ගන්නම් ඕකි කව්ද කියලා ”
ඇය එසේ බිණුව ද නීලාගේ දෑසේ පහස අත්හැරී ගියේ කොළඹ ආ මුල් අවදියේ සිට ම බව දත් ඔහුගේ සිත ව්යායකූල විය. බිරින්දෑගේ බිණුම් ඒ ව්යායකූල හැඟුමට සාපේක්ෂව සැළකිය යුතු තරම්වත් නොවිණ. කාත් කවුරුවත් නැති නිවසක තම එකම දියණිය සමඟ හුදෙකලා වීමට තරම් අවකාශ සළසා දුන් තේගිස්ගේ විශ්වාසයේ දෑස සිහි වී ඇතැම් විට ඔහු හැඬුම්බර විය. නිවේදිකාව සිතුවේ තමාගේ බැණුම් දරාගත නොහැකිව ඔහු දෑසින් කඳුළු වැගිරෙන බව ය. ඇය තව තවත් ඉන් උද්යෝගිමත් වූවා ය. වෙනත් පරතුවවේශයකින් බිණුම් ඇරඹුවා ය.
“අර අහිංසකයාල අහිංසක මුරකාරයා උගේ කෙල්ලත් අමාරුවෙ දාපු මහ ලොකු ගිමන් හරින්නා”
ඕනෑම කුණු බැනුමකට ඕනෑම කෙනෙකු හවුල් කර ගත්ත ද ඔහුට කම් නැත. ඒත් ගිමන් හරින්නා සිහිපත් කරලීමට ඔහු එකඟ නැත. නීලාට සිදු කළ හේතු විරහිත සමුදීම ගිමන් හරින්නා අනුමත නොකළ බව ඔහු දනී. එතැන් සිට ඔහු පසු පස හඹා ආයේ ගිමන් හරින්නා ගේ වේදනාවෙන් ඇවිලූණු දෑසයි. ඔහු ඊට මහත් සේ බිය විය.
එහෙත් ආනන්තරීය පාපකර්මයක් වූ විවාහයේ නන්නත්තාර ආතතිය සමනය කරනු පිණිස ඔහු යළි සමාධි සෙල්ලමට පසු බැස ගියේ ය.
ඉසුරුමුණියේ බුදු කුටිය අසබඩ දක්නට වූයේ ඔහු පසුපස වේදනාවෙන් ඇවිලෙන දෑසින් හඹා එන්නා වූ ගිමන් හරින්නා නොවේ.
එවර ඔහුට ගිමන් හරින්නා කෙරෙන් දක්නට ලැබුණේ විරහවේ සංතාපයෙන් ඇලලූණු නිවී සැනසුණු දෑසකි.
7
පෙමින් ආතුර
ගිලන් මගියා මා නොවේ
ගිමන් හරිනා
ඉසුරුමුණියේ විල් තෙරේ
මිතුරු තුරඟා කැටුව නික්මෙමි සකිසඳේ
ඔබට පවරා ජීවිතේ
තිසා වෑ කණ්ඩියේ දිදුලයි
මලානික සඳකැන්
මුලා වූ සිත ඔහේ පාවෙයි
වළාවන් අතරින්
නෙළාපන් සකි මගේ මහනෙල්
මලේ නිල් දෙනුවන්
සිතින් නික්මෙන විරහා තාපය තැවරිලා
මෙළෙක් වූ හැටි බලන් ගල්කුළ ළං වෙලා
නෙළන් නුඹ එහි නුඹේ ප්‍රේමය සිත්තරා
රුවන්වැලි සෑ කොත් කැරැල්ලේ තැවරිලා
ගිමන් හරිනා වෙසින් වැළපෙයි පුන්සරා
අරන් කඳුළැල් නගන් පෙළහර සිත්තරා
ගීතය කියවා බැලූ ඔහුගේ හොඳම මිත්රයා වූ සිත්තරා ගේ මුහුණ සෞන්දර්යයෙන් අනූන ව්‍යාකූල ප්‍රහර්ෂයකින් ඇවිලී ගියේ ය. සිත්තරා එය නැවත නැවතත් දෑසින් අතපත ගා බලන්නට විය. මුල සිට අගටත් අග සිට මුලටත් මැදින් මැදිනුත් ආදී වශයෙනි.
“වැඬේ මරු. ගතිම ගති. ලස්සනයි. ඒත් මොකක්ද ලිහා ගන්න බැරි අවුලක් තියෙනවා. මොකක්ද මන්දා” අවසන සිත්තරා පැවසීය.
“මේක කියවන්න ඕනා සුනිල් එදිරිසිංහගෙ වගේ නිවුණු හඬකින්. මේකේ තියෙන්න ඕන නිවිච්ච විරහවක් ” ඔහු පිළිතුරක් වෙනුවට කරළියට ගෙනාවේ හැඟීමකි.
“මේක තේරෙයිද? මං අහන්නේ මිනිස්සුන්ට, අහන අයට” සිත්තරාගේ ව්‍යාකූල සිත වචන බවට පෙරලූණි.
“මේකයි ” ඔහු නැවතත් හැඟුම්බර වෙමින් සිටියේය. “ඔය නොතේරෙනකම සාකච්ඡාවක් බවට පත්වෙනවට මං කැමතියි”
“උඹට ඕක ඔලූවට ආවෙ කොහොමද?” මිතරුම්යාගේ ඉසුරුමූණි ඉතිහාසය නොදත් සිත්තරා දුම් වැටියක් දල්වා පොල්කටු අළු බඳුන තුළට ගිනිකූර අතැර දැමිය.
ඉසුරුමුණියේ කලා භාවිතය පිළිබඳ දැනුමින් කෙළ පැමිණ සිටි සිත්තරා මෙතරම් සරල පරදැ ශ්න නගන්නේ ඇයිදැයි ඔහුට පරමූණහේලිකාවකි. මිතරතරා සිත්තරා ඇඹූ පෙම්යුවලගේ අනුරුව දෙස ඔහු නෙත් අයා ගෙන සිටියේ ය. එය බොහෝ සෙයින් සැබෑ නිර්මාණයට ළඟා වූවක් විය. එහි බිඳුණු සුළැඟිල්ලක් වී නම් මෙහි ද එසේ ම බිඳී තිබුණි. කලා මංකොල්ලකරුවෙකුට අවැසි වී නම් සැබෑ නිර්මාණය සමඟ මෙය මාරු කරලීම එතරම් අපහසු කාර්යයක් නොවනා බව ඔහුට සිතුනි. අනුරුව එතැන තැබුවට කිසිවෙකුත් සැක නොකරනා තරමට එය අංග සම්පූර්ණ විය.
එහෙත් එවර ඔහු පෙළුෑ සදාතනික ප්‍රශ්නාර්ථය යළිත් හිත තුළ විදුලි කොටන්නට විය. පෙම් යුවල එතරම් ජනප්‍රිය වූයේ එතැන යුවලක් සිටින නිසාවෙන් නොවේද? ඇගේ තුණු සපුව විඳීමෙහි ලොල් වූ ගවේෂක විචාරක අහින නිසා නොවෙ ද? පෙම් යුවල ගල්කුලෙන් වෙන් කොට කෞතුකාගාරයේ තුළ තැන්පත් කරන ලද්දේ එ නිසාවෙන් නොවෙද?
එහෙත් ඉසුරුමුණියේ වඩාත්ම සංකීර්ණ නිමැවුම ගිමන් හරින්නා නොවෙ ද? ගල් කුලෙන් මුදා කෞතුකාගාරයට තුළට කැඳවා නොගන්නේ ගිමන් හරින්නා අශ්වයෙකු සමඟ සිටිනා නිසාවෙන් ද?
තමා ගීතයට නැගුවේ මේ වේදනාව නොවේදැයි ඔහු සිතන්නට විය.
මිත්‍ර සිත්තරා බී අවසන් කළ දුම්වැටියේ ෆිල්ටරය පොල්කට්ට තුළ සඟවා ලිය. ඉන් නැගෙන අවසාන දුම් දහර අතින් ගසා බසා දමමින් ඔහු පෙර ප්‍රශ්නය ම නැගීය.
“ඉසුරුමුණිය ගැන ලියවෙන කොට ලියවෙන්න ඕනා ප්‍රේමය ගැන. උඹ විරහව ගැන ලියනවා. උඹට ඕක ඔලූවට ආවෙ කොහොම ද?” ඔහු ජීවිතේ පළමු වතාවට දුම් වැටියක් දැල්වීය. රා මතින් සිටි පාසල් අවදියෙන් දුමින් ආතුර නොවුණු පෙනහලු යුග්මයේ සියලු කේෂ නාලිකා හරහා නිකොටින් ආශ්වාදය පැතිර ගියේය. ඔහු දීර්ඝ ප්‍රශ්වාස දුම් දහරාව ඉසුරුමුණි පෙම්යුවල වෙත මුදා හැරීය.
“මං කලා විග්‍රහයකට යන්නෙ නෑ” ඔහු කතාව ඇරඹීය. “මං මගේ සිංදුව ගැන කියන්නම්” සිත්තරා සාලය මැද හිටවා වසා දමා තිබූ සිත්තම ඇර සිතින් කැන්වසය මත තීන්ත තැවරීමට යළි ඇරඹු නමුත් දෙසවන් ඉස්සි ඉස්සී තිබුණේ ඔහුගේ ඉසුරුමුණි කටහඬ වෙතය.
“මං ඉසුරුමුණියෙ කැමතිම රූපෙ අශ්ව හිසයි ගිමන් හරින්නායි” ඔහු දිගටම කියාගෙන යමින් සිත්තරා අසල පුටුවකට බරවිය. “මට හිතෙන්නේ පෙම් යුවළ අතර තිබෙන කාන්තා සෞන්දර්යය ගිමන් හරින්නාගේ බිරිඳගෙ නැත්නම් පෙම්වතියගේ කියලා. සිත්තරා එහෙම නැත්නම් ගල්වඩුවා ගිමන් හරින්නාගෙ මිතරතියයෙක්. ඒ දෙන්නා යාළුවෝ හරියට අපි දෙන්නා වගේ. දවසක් සිත්තරාගේ කලාත්මක පරාු තිහාර්යය පෙන්නන්න ගිමන් හරින්නා ඔහුගේ බිරිඳව නැත්නම් පෙම්වතියව එක්කන් එනවා. සිත්තරාගේ කලාත්මක පරඳව තිභාවෙන් ඇය වශීකෘත වෙනවා. සිත්තරාගේ පෞරුෂය ඉදිරියේ ඈ අසරණ වෙනවා. මේ හරහා ඔවුන් අතර මානුෂීය සම්බඳතාවක් ගොඩනැගෙනවා. අවසානයේ එක පේරඅත මයක්. එත් මේක ගිමන් හරින්නා දන්නේ නෑ”
පුටුවෙන් නැගී සිටි ඔහු තවත් දුම් වැටියක් ගෙන පෙම්යුවළ අබියස කල්පනාවේ නිමග්න වෙමින් එය දල්වා ගත්තේ ය. සිත්තරාට තවදුරටත් වසා තිබුණු කැන්වසය අතපත ගෑමට නොහැකි තරමට සිත ආකූල ව්යාවකූල වෙමින් තිබිණි. ඔහු පින්සල තීන්ත බඳුනක ඔබා දුම් වැටියක් අතට ගත්තේ ය. ගිනිපෙට්ටියේ ගිනිකූරු අවසන්ව තිබුණෙන් ඔහුගේ දුම්වැටියේ තුඩට තුඩ දල්වා ගැනීමට සිත්තරාට සිදු විය.
එවර දෙදෙනාම සැටි පුටුවට බර වී පොල්කටු අළු බඳුන මැදින් තබා ගත්හ. සිත්තරා ව්යාටකූල ආශ්වාදයකින් පසු වූයේ කතාවේ ඉතිරිය නික්ම එන තුරුය.
“එක්තරා දවසක බිරිඳ නැත්නම් පෙම්වතිය අතුරුදහන් වෙනවා. ගිමන් හරින්නා ඔහුගේ මිතරපෙ අශ්වයා පිට නැගිලා මුළු ලෝකෙම දෙවනත් කරමින් තමන්ගේ පේරේමය හොයනවා. ඒත් ඒක නෑ. නැතිවෙලා. නැත්තට ම නැතිවෙලා. ඔහු ඒක දන්නේ නෑ. ඔහුට වෙහෙසයි අශ්වයටත් වෙහෙසයි. මේ දෙන්නා ඇත්තට ම ඉසුරුමුණියට එන්නේ ගිමන් හරින්න. මිතරම ඉ සිත්තරා මුණ ගැහිලා හිත නිවා ගන්න. ඔහු එක්ක කතා කරන්න. වේදනාව බෙදා ගන්න. කලාකරුවො සංවේදි බව ගිමන් හරින්නා දන්නවා. ඒත් මොකද වෙන්නේ ”
සිත්තරා සැටියෙන් නැගී සිටියේය. පොත් රාක්කය පාමුල තිබූ ගල් බෝතලය ගෙන විදුරු දෙකකට වත් කරලී ය. සැර බාල කිරීමට කිසිවක් නොතිබුණෙන් ශීතකරණය ඇර අයිස් කැට කිහිපය බැගින් වීදුරු දෙකට දැමී ය. අයිස් කැට අරක්කු දියෙහි පාවෙන ඇසිල්ලේ ම ඉන් එක් වීදුරුවක් හිස් කර දැමු සිත්තරා යළිත් බෝතලය ඒ තුළට ඇලකර සිද්ධිය අසලට පිය නැගී ය.
“ගිමන් හරින්නාගෙ බිරිඳ නැත්නම් පෙම්වතිය මහනෙල් විලේ කිමිදෙමින් දිය නානවා. සිත්තරා ගල්තලාවකට වෙලා ඇයව රස විඳිනවා. ඇත්තටම සුන්දරයි. ඇත්තටම මේ තමාගේ බිරිඳ නැත්නම් පෙම්වතිය කියලා නොහිත ඒක රස විඳිනවා නම් ඇත්තටම සුන්දරයි. ඇත්තටම ගිමන් හරින්නා හිතුවෙත් එහෙම. ඔහුගේ හිත ඇතුළෙ මමංකාරය දෝංකාර දුන්නේ නෑ. ගිමන් හරින්නාගේ දෑස කඳුලින් බර වුණත් උපේක්ෂාව ගිගුම් නැගිලා කඳුළු වියලිලා ගියා. මොහොතෙන් ඒ දෑසෙ ඉතුරු වුණේ විරහව. ඒත් ඒක නිවිච්ච විරහවක් ගිමන් හරින්නාගෙ මේ මුනිවර සෙයියාව සිත්තරා දැක්කා. ඔහුගෙ හිත කම්පා වුණා. ඒත් ඔවුන්ගෙ පේර්තරමයට බාධා කිරීමට ගිමන් හරින්නා මොහොතක්වත් නතර වුණේ නෑ. ඔහු අශ්වයා මත නැගලා නික්මුණා ”
දිර්ඝ සුසුමක් පිට කළ ඔහු අයිස් දියෙහි පෙඟී ඇති අරක්කු වඩිය උගුරට හලා ගත්තේ ය.
“එච්චරද? ඉවරද? ” බොහෝ වෙලාවක් නිශ්ශබ්දතාවයේ ගැලී හුන් සිත්තරා තම ආතතිය පිට කර හැරී ය.
“අයිස් කැට ටිකක් ගෙනෙන් ” ඔහු පැවසීය. කියු සැනින් නැගිට ගත් සිත්තරා ඔහුගේ අවශ්ය තාව ඉටුකරලීය.
ඔහු තවත් අරක්කු වඩියක් ආමාශගත කොට ගනිමින් කතාවේ අවසානයට එළැඹුණි.
” සිත්තරා තම මිතරආ ායාගේ සර්වකාලීන වූ පරිත්යායගය සදාතනික වන විදිහේ නිර්මාණ කළේ ඊට පස්සේග ඒ එකක් තමයි මේ” ඔහු ඉසුරුමුණි පේරරා මයේ අනුරුව දැක්වීය. අනික ගිමන් හරින්නා සහ අශ්ව හිසග සිත්තරාගේ පරිර්කාශනය තමයි පේර ” මය සදාතනික බව හරියට ගලේ කෙටුවා වගේ. ඒ වගේමයි මිතරයි්ත්වය. ඒකත් ගලේ කෙටුවා වගේ. ඔහු සාක්කුවෙන් ඇද ගත් ලේන්සුවෙන් මුහුණ පිසදාලීය. දෑස් අග නලියමින් තිබූ තෙතමනයන් ලේන්සුව තුළ අතුරුදහන් විය.
“තව එකම එක විගරෙත හයක් තියෙනවාග ගිමන් හරින්නා සහ අශ්ව හිස ගැන” ඔහුගේ කටහඬ අයිස් වලටත් වඩා සීතල වී තිබුණි. “පෙම් යුවලගෙ නිර්මාණයට වඩා විශිෂ්ට ගිමන් හරින්නාගෙ එක. ඒකෙ සම්පූර්ණයෙන් ම පිරිලා තියෙන්නේ මුනිවර ලක්ෂණ. හරියට සිද්ධාර්ථ කුමාරයයි කන්ථක අශ්වයයි වගේ. කන්ථකගේ ළය පැලෙන්නේ සැබෑ මිතර අශත්වය වෙනුවෙන්. අන්න ඒක සංඛේතගත කරන්න තමයි අශ්ව හිස කෙටුවේ “
මිතරන ත සිත්තරා තම සුරතින් කෙස්ස ඇද ගනිමින් සිටියේය. ඔහුගේ හදවත පශ්චාත් නූතන සිත්තමක් සේ ව්යාකකූලව තිබුණි. ඔහුගෙන් මීළඟට කුමක් අසන්නදැයි නොදැන සිතිවිලි අතර අතරමං විය. මානසික ආතතියට එරෙහිව දුම්වැටියක් දල්වා ගැනීමට ගිනිකූරක්වත් නොවූයෙන් තව තවත් අසරණ විය.
කෙසේ හෝ සිහි එළවා ගත් සිත්තරා ඔහු අපහසුතාවට ලක් නොකරන සිතින් එහෙත් තීරණාත්මක පර්තරශ්නය ඇසීය.
“උඹ කොහොමද මේවා මේ තරම් හොඳින් දන්නේ “
ඔහු සැහැල්ලූව මදහස නැගීය.
“මං තමයි ගිමන් හරින්නා “
8
ඇතුළතින් අගුළු ලෑ සිත්තරාගේ එකම කාමරයේ දොරින් ඔහු’ නික්ම ගොස් ගිය පසුත් නොඇරුණි. සිත්තරා දොරට සන් නොකොටම බෝතලය හිස් කිරීමට පටන් ගත්තේ ය. අයිස් අහවරව තිබුණෙන් ඇල්කොහොල් ආමාශගත වූයේ අමුවෙනි. එය එතරම් සැරක් නොවූයේ වඩා වැඩි සැරකින් හිස ආතුරව තිබුණු බැවිනි.
අන්ධකාරය ජනෙල් අතරින් මිරිකි මිරිකී සාලය ආකරිනිමණය කරමින් තිබුණි. එහෙත් සිත්තරා විදුලි බුබුලකුදු නොදල්වා ම සැටිය් ඇල වී සිටියේ ය.
හෝරාවක් පමණ ඉක්ම යන්නට ඇත ග “ටකස්” ගා අගුළ ඇරී කාමරය විවෘත වූ නමුත් සිත්තරා හිසොසවාවත් බැලූවේ නැත. සාලයේ දොර ඇරී යළි වැසී ගියෙන් ඈ අන්ධකාරයේ ම නික්ම ගිය බව සිත්තරාට වැටහුණි.
වෙරි මරගාතයේ ම ටීපෝව අතපත ගෑ ඔහුගේ අතට ගිනි පෙට්ටිය හසු විය. එය විවර කොට ඇඟිල්ලක් ඔබා බැලූ නමුත් එක කූරකුදු එහි නොවිණි.
සිත්තරා දෙපසට වැනෙමින් කඩය දෙසට පිය මැන්නේ දොර නොවසා ම ය. සිත්තරා රැුගෙන ආවේ ගිනිපෙට්ටියක් පමණි.
අන්ධකාරය තුළම සිටිමින් ඔහු සාලය මැද වූ සිත්තමේ කඩ තිර ඉරා දමා කැන්වසය ගලවා අතට ගත්තේ යග මිදුලට ඇද දැමූ සිත්තමේ අග්ගිස්සට ගිනි තැබුණි.
වේදනාවෙන් විලාප නගනා “ඔහු” ගේ බිරිඳගේ නිවේදන කටහඬ මිදුල දෙසින් නැගී ආයෙන් සිත්තරා ගෙතුළට වැද දොර වසා දැමී ය.
සිත්තර කලවයේ හැපුණු මේසය මත තැබූ තීන්ත භාජනයක් සාලය මැද පෙරලී ගියේ යග වහා බිත්තියට බර වී බිත්තිය අතගාමින් ඉදිරියට ගිය සිත්තරා සාලයේ විදුලි ස්විචය සොයා ගත්තේ ය.
පලා යන අන්ධකාරය විනිවිඳිමින් සැටි කොණක ගිමන් හරින්නාගේ නිවුණු විරහී දෑස දැල්වෙමින් තිබුණි.
Monsoon Moon 