© Edgar Degas මම ළය සැහැල්ලු කර ගනිමින් දෑස පියා ගතිමි.
*******
ඇස් දෙක කොට්ටාව දෙසට අලෝගෙන මහල්වරාව හන්දියට වෙලා ඉන්න කොට එකසිය අසූවට ආපු 138 ක් යාංතං ස්ලෝ කරලා මාව ෆුට්බෝඩ් එකේ එල්ල ගත්ත. ඇඟ ඇතුළට ඇද ගෙන හීනියට ඇස් දෙක කරකෝල වටේ බලද්දි මිනිස්සු ගාණට සීට් තියෙනව පෙනුණා. බැල්මට තීක්ක්‍ෂණය එකතු කරල තවත් වටයක් කරකවද්දියි පෙනුණෙ ඩබල් සීට් එකක වම් පැත්තෙ කොණ හිස් බව. හිත හරිබරි ගැහිලා ඒකෙ ඉඳගත්ත ඇස් දෙකෙන්ම දැක්ක. (කොහාටද – පිටකොටුව, කීය ද -7.50 යි – 10/-ක් – 2.50 ක්. ඉතුරු) පය උස්සන්න ඉස්සර කොන්දට සල්ලි ඕන වුණා. ගනුදෙනුව අතරෙදියි දැක්කෙ අත ගාව සීට් එක හිස් බව. ෆුට් බෝඩ් එක ගාව ම වම් පැත්තෙ සීට් එක – කොන්දා ජැක් එක ගහගෙන මරළතෝනි තියන තැන. අන්න එතන.
මහමෙරක් වගේ දැනෙන ශරීර කූඩුව ම ඇදල අරන් ඔඩොක්කුවෙ ඉන්ඳගත්ත. ජනෙල් කවුළුව ෆුල් ම ඇරදාලා. වායුගෝලයේම සුළං පොරකා ගෙන ඇවිත් හිතේ හැප්පෙන කොට ඔන්න හිත පාවෙන්න ගන්නව. මං දෝතින්ම හිත අල්ල ගෙන පපුව මත්තට තියල නොරිදෙන්න තුරුලු කරගෙන සුළං ධාරාවන්ට හිස නමා අචාර කරනව.
**********
හෘද සාක්‍ෂියේ හඬ දෝංකාර නංවමින්
**********
© Aaron Westerberg මලක් ගැහුවෙ. වනාතෙ සුදාගෙ බඩු. පාගල්. උඩින් සිගරට් පාරකුත් ඇදගත්ත හින්ද ආතල් ට්‍රිබල්. හුස්ම ගන්නත් කම්මැලියි. පෙනහළු වැඩ කරන්නැද්ද කොහෙද. ණෑ. පෙනහළු වලටත් ආතල් ඇති. හුස්ම ඕනෙ ම නම් ගත්තදෙන්- ඕන දෙයක් කරගත්ත දෙන්…
මළ ගේ අන්තිම අහිංසකයි – භානුව වගේ ම. ඌට මූණ පෙන්නන්න ආපු සේරෝම විසිරිලා ගිහින්. (මාත් වැටෙන්නේ ඒ ගොඩට ද?) අම්ම වෙනුවෙන් ආපු උගෙ මිත්‍රයො විතරක් තැන තැන ඉතුරු වෙලා හිටියා. කොඩිවැල් බැඳ බැඳ – විට හප හප – කාඩ් ගස ගස- සූස්ති ඇද ඇද – පිස්සු කෙළ කෙළ..
මං අම්මගෙ ප්‍රාණ කූඩුව දිහා නිසොල්මන් ව බොහෝ වෙලා බලාගෙන හිටියා. භානු හිටියෙ මගෙ දකුණු පැත්තෙන් පිටිපස්සට වෙන්න. ඈ වෙනුවෙන් අල්ප මාත්‍ර යුතුකමක්වත් කරගන්න බැරිවුණු දෙඇස් බිමට නමා ගෙන. එකපාරට ම මං දැක්ක පතුලට ම ගිලිණු ඇගෙ ඇස් හීනියට විවර වෙලා පුතු වෙතට යොමු වෙලා පියැවිලා යනවා – ආඩම්බරයෙන් පිරුණු බැල්මක්. (පිටෝටුව – පිටෝටුව – ඉක්මන් කරල නගින්නකො – ඔය ඔය- මහත්තයා එක පැත්තකින් අල්ල ගන්නකො – දෙපැත්තෙන් ඉඩ දෙන්න. මැද්දෙන් පස්සට යන්න- නම දෙනෙක් සල්ලි ගන්න.)
මූ මහ වාතයක්- ආතල් කුඩු කරනව. සිත කෝ? පිණ්ඩපාතෙ ගිහින් ද? සිත යළිත් ඔඩොක්කුවට වැඩම කිරීමට ආනාපානා සති භාවනාව… මෙච්චර වෙලා මෙච්චර හුළං නාසය හරහා එහෙ මෙහෙ ගිහින් තියෙනව. පෙනහළු කම්මැලි නෑ මං තරම්.
වහගෙන ඉන්න ඇස් දෙකට ආලෝකය පේන්නෙ කොහොමද? විදුලි බුබුළු ඇහැරගෙන ඉන්න ලයිට් කණුවක් පහුකරන හැම විටක ම ආලෝකය ඇවිත් ඇස් කඩාගෙන යනව. ඒ කියන්නෙ ආලෝකය ට සම්, මස්,ලේ නහර හරහා ගමන් කර මොළයත් සමඟ ගනුදෙනු කළ හැකියි. මේ ඔස්සේම සිත මෙහෙවුවොත් විද්‍යාත්මක වාදයක් හෝ නියමයක් බිහි කරලීමට නොහැක්කේ ඇයි? සාහිත්‍යකාරයෙක් හෝ ලේඛකයෙක් වීමට පෙරුම්පුරන එකේ තේරුමක් තියේවි ද? පත්තර කන්තොරුවකට වෙලා කුරුටු ගගා ඉන්න එකේ හරි, වැඩක් නැති වෙලාවට ඩඋ බලාගෙන ඉඳල කවියක් ලියන එකේ හරි තේරුමක් තියේවි ද? ඊට වඩා දස දහස් වාරයක් හොඳ නැද්ද, „ආලෝකයට සම්, මස්, දල්, නහර විනිවිද ගොස් ප්‍රතික්‍රියා කළ හැක“ යන උපන්‍යාසය මත පදනම් ව විද්‍යාගාරයක් ඇතුළට වෙලා පරීක්‍ෂණ, නිරීක්‍ෂණ, සම්පරීක්‍ෂණ කරල අලුත් ම අලුත් විද්‍යාත්මක සොයා ගැනීමක් කරන එක. භෞතික විද්‍යඥයෙක් කියන්නෙ පොඩි පහේ මිනිහෙක් ද? සිරා මීටරයක් – අයිඩියල් පොරක්.
ඒ ලෙවල් මැත්ස් කරද්දි, ෆිසික්ස් කාරයගෙ (ග්‍රේරුවගෙ) නෝට්ස් වනපොත් – ආලෝක බොක්කට ම වැදිච්ච පාඩමක් – එළකිරි වගේ නෝට්ස් ටික. අපරාදෙ මගදි ඇන ගත්තෙ. දැන් නම් ෆුල් බ්‍රේන් වොෂ්. මළකඩ කඩා ගත්තොත් බැරිවෙන්න හේතුවක් නෑ. (මහත්තයා – ඔය කොළ ෂර්ට් එක- ඔහොම තව ටිකක් පස්සට යන්නකො- ළඟින් බහිනවා- හරි හරි බස්සෙක නවත්තල දෙන්නම් ඉතිං යන්නකො)
*******
ඇපලෝව බඳු විසල්
*********
බස් එක කිරුළපදන් – ගෑනු රෑනක් පෙරහැරක් වගේ ගොඩවෙනවා – ගෑනු කිව්වට අම්මල වගයක් බව -50 ට වැඩි -පැහුණු කටහඬින් ප්‍රකාශයට පත් වෙනවා. හත් දෙනෙක් නැත්නම් අට දෙනෙක් විතර. හඬ මිශ්‍රනය විවිධ ස්වරයන්ගෙන්. විවිධ හැඩතලයන්ගෙන් දෙකන් බෙර ස්පර්ශ කරනව. (ඔය ලොකු බෑග් ඉස්සරහින් තියන්න- ඔය අම්මල ඔහොම පස්සට යන්න-ඉතිං යන්නකො අම්මෙ) වැහුණු ඇස් දෙකට පේනවා අම්මලා එකිනෙකා මාව පහු කරන් අමාරුවෙන් අමාරුවෙන් පස්සට ඇදෙනව – අතේ කටේ මලු.
ඉතිං නැගිටපං, නැගිටපං – නැගිටල සීට් එක දෙන්නැද්ද? ඇස් දෙක අරින්නැද්ද? ඇස් දෙක ඇරල, නැගිටලා සීට් එක දෙන්නෙ කාට ද? අම්මලගෙන් එක්කෙනෙක්ට. ඒක අසාධාරණ නැද්ද? එතකොට අනිත් අය. ඔව්! ඒක අසාධාරණයි. මේ උන්න වගේ ම ඉන්නව. ඒගොල්ලො හිතයි මං නිදි කියල. තව පොඩ්ඩක් මෙහෙම්ම ඉඳල ඔළුව බෙල්ලෙන් කඩා හැලෙන විදියට අතෑරිය ම “හොඳට ම නිදි “ කියල කියන්න පුලුවං දෘෂ්‍ය රූපයක් හදතෑකි. අනික මං ලෝකෙට ආදරේ කරන හැටි, මිනිස්සුන්ට ආදරේ කරන හැටි, මගේ ම අම්මට ආදරේ කරන හැටි වැඩියෙන් ම දන්නෙ මං ම නෙ. ඒකෙ පරක් තෙරක් තියෙනව ද? මගේ ජීවිතේම මිනිස්සුන්ට ආදරේ කරන එක නෙමෙයි ද? ඉතිං අම්මල හත්අට දෙනෙක් බස්සෙහෙකට නැගපු වෙලාවක, මට ඔලුව උස්ස ගන්න බැරුව නින්ද ගිහිල්ල වගේ ඇස් පියවිල තිබ්බ වෙලාවක, ඉඳන් ඉන්න තැනින් නැගිටල සීට් එක නොදීපු මේ වගේ නිශ්චිත සිද්ධියකින් මගේ මානව දයාව තීරණය වෙන්නෙ කොහොම ද?
කොන්ද පණ නැති පෙන්දා. තොට කශේරුවක් නෑ. තොගෙ දණිස් දෙක පණ නෑ. තොගෙ අම්ම වගේ ම අම්ම කෙනෙකුට බොරු නින්දෙන් පිබිදිල, ඉඳන් ඉන්න අසුන පිළිගන්නන්න තරම් වත් ආත්මයක් නෑ.
බෑග් එකක් වගේ දෙයක් මගේ „නයි මල්ල“ උඩින් සීරුවෙන් තබනවා දැනෙනව. මං ඉන්නෙ බෙල්ල කඩාගෙන වැටුණ ම නිර්මාණය වන හොඳට ම නින්ද ගිහින් රූපය තුළ. ඇස් ඇරල බලන්න බෑ, මොකක්දවත් කියල. එතකොට „හොඳට ම නින්ද“ නින්ද කැඩුණු තත්වය බවට පත් වෙලා අම්මලාගේ දෑස් එක්ක ගනුදෙනු කරන්න සිද්ධ වෙනව. ඒක හරිම බරපතලයි. මේ ඉන්න ඉරියව්වේදී බෑග් එකක් සීරුවෙන් තැබීම නැමැති ක්‍රියාවට ප්‍රතිචාර දක්වන්න යෑම වංචාරක් කරන බව ඔප්පු වීමට සාධකයක්. දැන් නැගිටල වැඩක් නෑ. ඒ සීමාව පහු කරල බස් එක හෝල්ට් ගාණක් පෙරට ගිහින්. ඛරන ක්‍රියාවක වුණත් සැබෑ වටිනාකමක් දන්නෑ. ඒත් බෑග්ගෙකක් තියාගන්න එකත් සාපේක්‍ෂ වශයෙන් හොඳ වැඩක්නෙ.
සිත කෝ??
© David Fernandez අම්මල වුණාට නාඹර කෙල්ලො රංචුවක් වගෙයි සිරික්කිය. එක ම රෑනකට එකතු වුණාම දැනෙන පොදු හැඟීම සෙසු සියලු කාරණා යටපත් කරනවා. අම්මල පොඩි උන් වගේ පුංචි පුංචි අහිංසක විහදළු තහළු වලින් ගහගන්නවා. ඒ අතරින් කටකැඩිච්ච ඒත් සුන්දර වචනයක් දෙකක් අදාළ කෙනොගේ ඇඟේ වැදිල බිම වැටෙනව. අම්මලගෙ හිනාවැල් වලට කිසිම සංවරයක් නෑ. ඒත් මොකටද එහෙම දෙයක්. ඒ සීමාව ඉක්මවල කොච්චරක් කල් ගත වෙලා ඇද්ද? දැන් පපු කැනැත්තෙන්ම එන හැම හිනාවකට ම අවශ්‍ය අවශ්‍ය විදිහට හැසිරෙන්න ඉඩකඩ ලබා දීලා. අම්මලගෙ සිනාවන්ට කිසිම සීමාවක් මායිමක් නෑ – කඳුළු වලට වගේ ම.
මා තුළ ප්‍රශ්නයක් පැන නැගෙනවා. මේ ගොල්ලො මේ රෑ බෝ වෙච්ච වෙලාවෙ කොහේ යන්ඩ යනව ද? කොහෙ ගිහින් එනව ද? ඒකට හෝඩුවාවක් ලැබෙන එකම එක වචනයක් කාගෙ හරි මුවකින් වැටෙයි කියල විමසිල්ලෙනුයි ඉන්නෙ, මගෙ දෙකන් ඉස්සි ඉස්සී. ඒත් කිසිම හෝඩුවාවක් නෑ. මං මොකට ද ඒවා හිතන්නෙ. අම්මලට තරම් වැඩ රාජකාරි තියෙන මනුෂ්‍ය ප්‍රාණීන් කොට්ඨාශයක් මිහිතලයෙ ඉන්නවා. ඉතිං අම්මල කොහෙ ගියාම මොකෝ? කොහෙ ගිහින් ආවම මොකෝ?
(ඒයි මේ බලහංකො මේ මනුස්සයගෙ මනමාලකම – අපි ළමිස්සියො වගෙ පේනවද දන්නෑ – කට ගොන්නක් බීගෙන- ඇයි අපි නාකි ද? මුන්ට අම්මල ඉඳල නැද්ද? කෑවනං බීවනං පාඩුවෙ ඉන්ඩ එපැයි – වැරදීමක් වෙන්නැති – මොන? මාත් බලාගෙන හිටියෙ දෙතුං විඩක් ම හේත්තුව – ගඳේ බෑ – බස්සෙකට ම එකෙක් හිටිය ම ඇති – බලන්නකො අනිත් අය ඉන්නෙ මනුස්සයො විදියට, ලස්සනට)
අනාත කේස් එකක් – කුණු වෙන්න ගහපු එකෙක් අම්ම කෙනෙක්ගෙ පශ්චිම භාගයට වැඩි පීඩනයක් දීල. ඇත්තටම එහෙම හිතල කරන්න ඇද්ද? නැතිනං නහර වල ඇල්කොහොල් වැඩිකමට බැලන්ස් නැතිව ගිහින් ළඟ ම හිටපු කෙනාගෙ – අම්මගෙ- ඇඟ ට බර වෙන්න ඇද්ද? අරක්කුනෙ – වතුරයැ…
අම්මලගෙ හඬවල් එකකට එකක් සෙකන්ඩ් නෑ – සිද්ධියට අදාළ විවිධ අර්ථකතන විවිධ මුහුණුවරින් – මෑන්ගෙ ඩෝප් බහින්න ඇති. නෑ තාම ඩෝප් ඇති – නැත්නම් ඇයි බස්සෙකෙන් නොබැස්සෙ. ඒ ලැබුණු පදවි තානාන්තර – නම්බුනාම වල තරමට. මෑන්ට ඒකෙ වගක්වත් නෑ. ඇල්කොහොල් නහයට පොඩ්ඩක් හරි උඩින් ඇති.
ඒ සිද්ධිය එතනින් ම ඉවරයි. කවුරු හරි ද? වැරදි ද? කවුරු කවුරුත් හිතනව ඇති.” බලන්නකො අනිත් අය ඉන්නෙ මනුස්සයො වගෙ ලස්සනට”. එහෙම කියැවුණු වදන් වැල මගෙ බොක්කට ම වැදිලා. කොන්ද පණ නැති මටත් “මනුස්සය” යන වචනය අදාළ ද? මං ඒ වචනෙ බර -අන්තර්ගතය -දිරව ගන්නෙ කොහොම ද? ඒ සා කාරුණික වූත්, ආදරණීය වූත් වදන් ගලා ආ මුවට හිමිකම් කියන පා යුගත් එවන් වූ තවත් පාදත් තව ම ඇත්තේ කිටි කිටියේ තෙරපෙමින් නේද?
තෝ හොඳට හරි බරි ගැහිල ආතල් ගන්නව – සැප ගන්නවා. යකෝ යහපත් ලෝකය පැතීමට අයිතියක් තියෙන්නෙ ආත්මයක් තියෙන එහෙකුට විතරයි – පෙන්දා……
මගෙ වදන් මගෙ ම ඔළුව ගිනි තියනවා. මට ඕන අත් දෙකෙන් කෙස්ස ඇද ගන්න – ඒත් බෑ – මං ඇහැරිල කියල එතකොට පේනවා. මං වංචනිකයෙක් – ඒක තමයි ඇත්ත – ඒත් කවුරුවත් මං ගැන එහෙම හිතනවට මං කැමති නෑ. ඒත් කොහොමටත් අත් දෙක උස්සන්න බෑ. පපුවට තුරුළු කරන් ඉන්න සිත ජනෙල් කවුළුවකින් විසි වී ගියොත්…. ආනපාන සතිය.
**********
© Tanya Kirouac මම සුදු පුළුං වළා අහුරක් මත හිස හොවා ගෙන හිඳිමි.
******
මං අම්ම බලන්න යන්නැත්තෙ ඇයි? නොයන්නෙත් නෑනෙ. ඒ ඇද්ද? රස්සාව නැති වුණත් එක්ක ම ගෙදර යන එක ටික ටික අඩුවෙන්න ගත්තෙ මං ම හදාගත්තු හේතු හින්ද නේද? බත්පතේ වෙනසක් දැනෙන්න අම්ම ඉඩ තිබ්බ ද? සිනහවෙ – කතාවෙ කිසිම අඩුවක් තිබ්බ ද? නෑ! එහෙනම් ඇයි? මට ඒ සෙනෙහස දරා ගන්න බෑ. ඒකයි හේතුව. මගෙන් ගෙදෙට්ට වෙන අඩුපාඩුකම් මට දැනෙන්න ඇරිය නම් සිදුවීම් මීට වෙනස් වෙන්න ඉඩ තිබිණ. ඒත් දැන් මගෙ ඒ ඈත් වීම සාමාන්‍යකරණය වෙලා. සතියකට දවසයි ගෙදර යන්නෙ – ඉන්නෙ – බොහෝ වෙලාවට සති අන්තෙ.
ඒත් දැන් සති එකහමාරකින් විතර ගෙදර ගියේ නෑ නේද? හැමදාම උදේට විසි කරන්න උයන බත් පංගුව මේ මොහොතෙත් මේසෙ උඩ තියෙනවා. ඒත් මට අදත් ගෙදර යන්න වෙන්නෑනෙ. අන්තිම බස්සෙක ජනපදේ හන්දිය පහුකරන සද්දෙ කණට වැටුණ ම අම්මගෙ පපුවෙ රිද්මය වෙනස් වෙනව ඇති. බස්සෙකෙන් බැහැල ගෙදෙට්ට එන්න ගත වෙන මිනිත්තු කිහිපය පුරා ම ඒ රිත්මය නොවෙනස් ව ඒ විදිහට ම තියෙනව ඇති. මං නේන බව දැණුනහම ඇගේ ඇස් වල කඳුළු පිෙ®රනව ඇති. මේසෙ අයිනක සීතල වෙන බත් පංගුවත් එක්ක උදේ ම වීසි කෙරෙන්න තවත් බත් පංගුවක් එකතු වෙනව ඇති.
අලුත් රස්සාවෙ වැඩ ටිකක් වැඩි බව ඇත්ත. රාජකාරි වැඩයි, මගේ වැඩයි, රටේ වැඩයි සේර ම එකතු වුණා ම ගෙදර යන්න, ගිහින් නිදහසේ ඉන්න කාලයක් ඉතුරු නොවන බවත් ඇත්ත. එහෙත් නිශ්චිතව ම ගෙදර යා හැකි ඉඩකඩක් ලැබෙන හැම අවස්ථාවකදි ම මං ඈ බලන්නට ගෙදර යනවා ද? පඩිපත පඩි කොළෙත් එක්ක ම අතේ ගුලි කර අවම උවමනාවන් සඳහා පමණක් ඇගෙන් ම මුදල් ඉල්ලා ගැනීම වීර ක්‍රියාවක් විදිහට ද මා දකින්නේ. ඇගේ සෙනෙහස මුදල් වලට හිලව් කිරීමක් නොවෙද මා මේ කරන්නේ. කෙතරම් පාදඩකමක් ද?
ඇය මේ මොහොතේ මේ බස් රථය තුළ සිටියා නම්, සෙනඟ අතරින් යන්තමින් මගේ කෙස් ගහක් හෝ දුටුවා නම් සෙනඟ පීරා ගෙන මා අසළට ම ඇවිත් මට කූද්දන්නෙ නැතිව මා දිහා ඇහිපිල්ලමක් වත් නොගසා ම බලා ඉඳීවි – මගෙ රත්තරං පුතාට වැඩ කරල මහන්සියට නින්ද ගිහිං – නින්දක්වත් නැතුව කියෝනව – ලියනව – ඇති- නිදාගන්නවත් වෙලාවක් නැතුව ඇති – පව් ! බෙල්ලත් කඩං වැටිල – ගෙදර එන්නවත් වෙලාවක් නැතුව දුක් විඳින හැටි – මෙහෙම හම්බ කරලනෙ ඔක්කොම සල්ලි මගෙ අතෙ ගුලි කරන්නෙ- ඔන්න ඔය වගේ දහසකුත් දේවල් ඈ මා ගැන හිතාවි. මට ඇහැරේවි යයි දුකින් කොයිතරම් සෙනඟක් හිටියත් මගෙ ඇඟට කාටවත් බර නොවෙන්න ඉඩ නොදී වමතින් සීට් එකත්, දකුණතින් කොන්දොස්තර වැඩ හිඳින හරස් පොල්ලත් දැඩි හිතින් අල්ලගෙන හිඳීවි. බස්සෙකේ ම සෙනඟ ඇගෙ පිට මත ට වැටුණත් ඇගෙ දෑතේ වීරිය පැරදවීමට බැරි වේවි. ඇගේ සුසුමකින් පවා මගේ නින්දට බාධා වේ යැයි සිතා ඈ සුසුම් නොහෙළා ම බලා හිඳීවි. කඳුළක් මා ගතට ගිලිහුණොත් මා ඇහැරේවි යැයි සිතා කඳුළක් හෙළීමට දෑසට ඉඩ නොදීමට ඈ වග බලා ගනීවි. (සේරෝම ඉස්සරහින් බැහැ ගන්න – අපි ස්ටෑන්ඩ් යන්නෑ – මෙතනින් හරෝනව)
****************
මම දීර්ඝ සුළං ධාරාවක් ළය පුරා උරා ගනිමින්
– මංජුල වෙඩිවර්ධන 1995
සටහනඃ
Monsoon Moon 